W świecie Stanleya Kubricka

Na początku maja przed wejściem do Muzeum Narodowego w Krakowie zebrały się tłumy miłośników kina i tych, którzy dopiero zapoznają się z filmowymi ikonami i wzorami do naśladowania. Wszyscy przyszli obejrzeć jedyną i niepowtarzalną wystawę w całości poświęconą twórczości i życiu znakomitego amerykańskiego reżysera, scenarzysty, montażysty i producenta filmowego – Stanleya Kubricka. Unikatową ekspozycję obejrzały już tysiące osób na całym świecie, oczywiście nie mogło mnie tam zabraknąć! 🙂

Stanley Kubrick to bez wątpienia jeden z najwybitniejszych reżyserów światowego kina. Od młodzieńczych lat interesował się fotografią – na trzynaste urodziny otrzymał w prezencie aparat fotograficzny i nie rozstawał się z nim ani na krok. W wieku 17 lat rozpoczął pracę jako fotograf w czasopiśmie „Look”, wykonywał tysiące zdjęć aktorom, sportowcom, politykom, jak i zwykłym przechodnim. Szybko jednak aparat fotograficzny zamienił na kamerę.

Swoją filmową przygodę Kubrick rozpoczął od realizacji kilku dokumentów, m. in. bokserski „Dzień walki” (1951) czy „Flying Padre” (1951), do których sam napisał scenariusz, nagrał dźwięk, wyreżyserował i zmontował. Właśnie wtedy artysta zdecydował całkowicie poświęcić się karierze reżyserskiej. Jego fabularnym debiutem był wojenny thriller „Strach i pożądanie” (1953), który okazał się finansową klapą. Sam Kubrick zawsze wypowiadał się się negatywnie na jego temat, uważając go za obraz bardzo amatorski i wręcz nie warty uwagi. Na potrzeby kryminału „Pocałunek mordercy” (1955) razem z młodym producentem i reżyserem Jamesem B. Harrisem założył firmę produkcyjną, dzięki czemu zyskał samodzielność. Po pierwszych reżyserskich próbach filmotwórca razem z zawodową ekipą filmową i zawodowymi aktorami nakręcił nowatorski film noir „Zabójstwo” (1956). Od tego momentu kariera artystyczna mistrza nabrała prawdziwego rozpędu.

Kolejny film, który nie był kasowym przebojem, ale spotkał się z pozytywną krytyką w Stanach, a mieszanymi uczuciami w Europie był dramat wojenny „Ścieżki chwały” (1957). Zrealizowany z pomocą ówczesnej gwiazdy kina – Kirka Douglasa przedstawia ponury fenomen wojny. Późniejsza współpraca Kubricka i Douglasa zaowocowała ambitną superprodukcją „Spartakus” (1960) – poświęconą buntowi niewolników w starożytnym Rzymie. Jednak Stanley nie do końca zgadzał się z całościową wizją Kirka – po pewnym czasie wyrzekł się tego filmu i zdecydował realizować tylko i wyłącznie autorskie scenariusze i pomysły. Film zdobył 4 Oscary, a Kubrick został wyróżniony nominacją do Złotych Globów.

Plakaty z filmu „Spartakus”

Oryginalne kostiumy z filmu „Spartakus”

Po „Spartakusie” Kubrick postanowił opuścić Stany Zjednoczone i wyjechał do Anglii. Tam rozpoczął prace nad adaptacją „Lolity” (1962) – słynnej kontrowersyjnej powieści Vladimira Nabokova. Jednak film nie wzbudził dużego zainteresowania i okazał się niewypałem, bowiem nie odzwierciedlał charakterystycznej zmysłowej atmosfery książki.

Plakat z filmu „Lolita”

Wszystkie późniejsze produkcje, które wyreżyserował Kubrick dziś nazywane są arcydziełami i klasykami światowego kina, i to na nich wzorują się współcześni filmowcy. W 1964 roku powstał „Dr Strangelove, czyli jak przestałem się martwić i pokochałem bombę” – przerażająca komedia satyryczna o apokaliptycznym końcu świata. Choć podczas pierwszych projekcji film nie został dobrze przyjęty przez widzów, to już po kilku wyświetleniach doceniono jego czarny humor. Posypały się nagrody i nominacje, m.in. 4 Oscarowe nominacje (Najlepszy film, reżyser, scenariusz adaptowany i aktor pierwszoplanowy) czy 7 nominacji w tym 4 wygrane nagrody BAFTA. Dzięki takiemu sukcesowi Kubrick zdecydował się zrealizować spektakularny film z gatunku science-fiction „2001: Odyseja kosmiczna” (1968). Obraz łączy filozoficzną podstawę z przedstawionymi realiami kosmicznej podróży, a dzięki otwartej formie pozwala każdemu widzowi na indywidualną interpretację fabuły. To właśnie za ten film reżyser otrzymał swojego pierwszego i jedynego w karierze Oscara (Najlepsze efekty specjalne).

Plakat filmowy „2001: Odyseja kosmiczna”

Klaps filmowy – oryginalny rekwizyt

Głośne dzieło mistrza, które powstało w 1971 roku to adaptacja powieści Burgessa „Mechaniczna pomarańcza”. Dramat oparty na przemocy i patologii, w dziwny sposób łączy brutalne sceny z muzyką klasyczną – to kino dla widza o mocnych nerwach. Jednak i tym razem Kubrick otrzymał wiele nominacji do prestiżowych nagród, lecz bez żadnej znaczącej wygranej.

      

Makieta i fotografie filmowe „Mechaniczna pomarańcza”

Po ukończeniu prac nad „Mechaniczną pomarańczą” na kolejne dzieła reżysera trzeba było czekać kilka długich lat. Następny film „Barry Lyndon” (1975) z Ryanem O’Nealem w roli głównej zachwycił wszystkich krytyków zdobywając 4 Oscary (w tym za Najlepsze kostiumy) i szereg innych wyróżnień. W 1980 roku powstał wszystkim dobrze znany horror z rewelacyjnym i niezapomnianym w swojej roli Jackiem Nicholsonem – „Lśnienie”. Obraz jest swoistą wizytówką Kubricka, rozkłada psychikę człowieka na czynniki pierwsze i pokazuje skutki totalnego odosobnienia. Więcej o filmie możecie przeczytać tutaj.

                          

Charakterystyczne zdjęcie i oryginalne kostiumy z „Lśnienia”

Oryginalny plakat filmowy – „Lśnienie”

Przechodząc przez rożne gatunki filmowe artysta postanowił ponownie skupić się na tematyce wojennej, tym razem stworzył dramat „Full Metal Jacket” (1987) skupiający się na wojnie w Wietnamie. Podstawą fabuły była powieść The Short-Timers opowiadająca losy młodego żołnierza piechoty morskiej. Produkcja nie odniosła zbyt dużego komercyjnego sukcesu, ponieważ w tym samym okresie powstał podobny tematycznie film. I w tym przypadku nie obyło się bez nominacji, lecz głównie na nich się skończyło. Ostatnim w pełni zrealizowanym filmem Kubricka był thriller erotyczny „Oczy szeroko zamknięte” (1999) z Tomem Cruisem i Nicole Kidman w rolach głównych. Po ukończeniu montażu, w kilka dni po po pierwszej, prywatnej projekcji filmu Stanley Kubrick niespodziewanie zmarł we śnie na atak serca. Planował nakręcić jeszcze wiele filmów, m.in. „A.I. Sztuczna Inteligencja” czy „Napoleon”.

Wystawa „Stanley Kubrick”, którą można oglądać do 14 września 2014r. obejmuje około 1000 (!) eksponatów, w tym oryginalne rekwizyty z planów filmowych, nagradzane kostiumy, plakaty filmowe, niepublikowane zdjęcia, makiety, scenariusze, dokumenty, kamery i obiektywy. Każdy zwiedzający może sam wybrać szlak wędrówki – pierwsze kroki (początki działalności artysty i praca w „Look”), ścieżki wojny („Barry Lyndon”, „Spartakus”, „Full Metal Jacket”), trasa technologii (mnóstwo urządzeń do realizacji zdjęć i efektów specjalnych, sale projekcyjne, „2001: Odyseja kosmiczna”) czy meandry szaleństwa („Mechaniczna pomarańcza”, „Lśnienie”, „Oczy szeroko zamknięte”). Interaktywna wystawa jest dopracowana w każdym calu – odpowiednie oświetlenie, przestrzenne instalacje, projekcje fragmentów filmowych i znakomicie dobrana muzyka płynnie prowadzi gości i oddaje atmosferę każdego poszczególnego filmu i pomieszczenia.

Moja ocena to 9/10 – Rewelacja! 🙂